جنس (منطق)جنس یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای کلیِ ذاتیِ تمام مشترک بین افراد چند ماهیت است. ۱ - توضیح اصطلاحجنس یکی از کلیات خمس و آن کلی است که بر افراد دارای حقایق مختلف قابل حمل است؛ مانند حیوان که بر انسان، ماهی، پرنده و چهارپا حمل می‌شود؛ به دیگر بیان «جنس»، آن کلی ذاتی است که جزء تمام مشترک بین افراد چند ماهیت است و در جواب سؤال «ما هو» می‌آید. [۵]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۶.
[۶]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۰۱.
[۷]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۶۲.
[۸]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۴۸.
[۹]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۴۸.
[۱۰]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۹۰.
[۱۱]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۳۵.
جنس در مقابل «فصل» است که ذاتی مختص به یک ماهیت یا جزء ممیز آن از دیگر ماهیاتی است که با آن در جنس اشتراک دارند. اگر کلی ذاتی، تمامْ ماهیت یک چیز بود «نوع» نام دارد و اگر جزء تمام مشترک چند ماهیت بود «جنس»، و اگر جزء ممیّز بود «فصل» نام دارد. [۱۳]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۴۱.
[۱۴]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۵۳.
[۱۵]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۵۸.
[۱۶]
جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۶.
[۱۷]
فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان، ص۲۴.
[۱۸]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۳.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • خوانساری، محمد، منطق صوری. • فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه. • ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، شرح الاشارات و التنبیهات. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «جنس»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۵. |